08 May Mamografi ve Radyasyon Riski

Son günlerde internette vb ortamlarda, mamografi çekimi ile ilgili pek çok olumsuz ve korkutucu bilgi kirliliği ile karşılaşılması üzerine, Türkiye Meme Vakfı olarak bu konudaki gerçekleri sizlerle paylaşmak gereğini duyduk ve bu yazıyı hazırladık. Özellikle konu hakkında uzmanlığı veya herhangi bir sorumluluğu olmayan hekimler tarafından bu bilgilerin yayılması, konuyu daha da önemli bir sorun haline getirmektedir.

Bildiğiniz gibi mamografi meme kanseri erken teşhis yöntemlerinin başında gelmektedir. Günümüze kadar yapılan çalışmalarda, mamografi çekimi ile alınan radyasyonun, kansere yol açtığını kesin olarak gösteren bir çalışma bulunmamakta, ancak bazı tahminler yapılabilmektedir. Buna karşın düzenli yapılan mamografi taramalarının, erken teşhis yolu ile toplumda önemli ölçüde meme kanserine bağlı ölüm oranını düşürdüğü iyi bilinmektedir.

İngiltere’de Ulusal Sağlık Hizmetleri’ nin verilerine göre, mamografi ile yapılan meme kanseri taramalarında, yılda en az 1300 kadının hayatı kurtarılmaktadır. http://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-breast-female/Pages/Screeningbreastcancer(female).aspx

Amerikan Kanser Derneği, mamografi ile alınan ortalama radyasyon dozunu her bir çekim için 0.1- 0.2 rad (rad radyasyon dozu birimidir) olarak bildirmektedir. Buna göre 40 yaş ile 90 yaş arasında her sene mamografi çektiren bir kadının aldığı toplam radyasyon dozu 20 ile 40 rad arasında değişmektedir. Buna karşın meme kanseri teşhisi sonrası bazı hastalara radyoterapi yapılmakta ve bu tedavi sırasında hastanın aldığı radyasyon dozu 5000 rad olarak bildirilmektedir. http://www.cancer.org/cancer/breastcancer/moreinformation/breastcancerearlydetection/breast-cancer-early-detection-acs-recs-mammograms

Buradan mamografide alınan radyasyon dozu ile radyoterapi radyasyon dozu karşılaştırıldığında, mamografi ile alınan dozun göreceli olarak ne kadar düşük olduğu görülmektedir.

Öte yandan doğal yaşamımızda vücudumuz sürekli olarak radyasyona maruz kalmaktadır. Her yıl normal şartlarda mamografi çekiminin birkaç katı kadar radyasyona maruz kalıyoruz, her kıtalar arası uçak seyahatlerinde, 5000 km araba seyahati yaptığınızda da aynı miktarda radyasyona maruz kalıyoruz. Sigara içenlerde yıllık radyasyona maruz kalma miktarı mamografi ile alınan radyasyon miktarının 25 katı daha fazladır.

Mamografi ile alınan radyasyon sonucu tahmini olarak 23 000 kadından bir tanesinde meme kanseri gelişebileceği düşünülmektedir. Oysa 60 yaşlarında mamografi çekilen 23000 kadında ise mamografi çekilmesi sonucu ortalama 200 kadına meme kanseri erken teşhisi konulmaktadır. Özetle mamografinin fayda ve zararı göz önüne alındığında, mamografi çekilmesinin lehine önemli bir sonuç çıkmaktadır. http://www.breasttestwales.wales.nhs.uk/mammography-and-radiation-risk

Yukarıda belirttiğimiz bilgilerin yanı sıra yeni gelişmiş bir teknoloji olan foton sayma tekniği ile çalışan mamografi cihazları ile mevcut dijital mamografi cihazlarının yarısı veya üçte biri kadar radyasyona maruz kalınmaktadır.

Faydaları ve zararları göz önüne alındığında mamografi hala en önemli meme kanseri teşhis yöntemi olma özelliğini korumaktadır.